Sterrenkundigen en masterstudenten van de Universiteit van Amsterdam gaan scholieren en andere geïnteresseerden laten deelnemen aan wetenschappelijke onderzoeken.

Het UvA-team zoekt deelnemers aan een onderzoek naar korte gammaflitsen. Dit zijn enorm heldere flitsen van gammastraling, die ongeveer 100 maal per jaar door satellieten worden waargenomen. Lange tijd was het een raadsel waar deze flitsen precies vandaan kwamen, en hoe ze werden gevormd.

Na de ontdekking dat gammaflitsen 'nagloeiers' hebben kwamen wetenschappers meer te weten. Nagloeiers zijn straling in bijvoorbeeld zichtbaar licht dat vanaf de aarde bestudeerd kan worden. Inmiddels is ontdekt dat de zogenoemde 'lange' gammaflitsen afkomstig zijn van een speciaal type supernova op enorme afstanden.

Nagloeiers van gammaflitsen worden razendsnel zwakker. Bij een snelle waarneming met een telescoop op aarde, is de nagloeier nog helder en daardoor makkelijker te bestuderen.

Het Amsterdamse gammaflitsteam, dat onder leiding staat van professor Ralph Wijers, gaat school- en amateursterrenwachten opleiden en van camera’s voorzien. Hierdoor ontstaat een telescoop-netwerk waar mensen in heel Nederland een actieve rol in spelen. Een proefproject in Alkmaar heeft al de eerste vruchten afgeworpen; deze ervaringen zullen helpen om andere deelnemers op gang te krijgen.

Door scholieren en amateurclubs zo nauw te betrekken bij grensverleggend sterrenkundig onderzoek, investeert het team in de popularisering van wetenschap en de verlevendiging van onderwijs.

Masterstudenten Sterrenkunde van de UvA zullen als onderdeel van hun studie lid worden van het team dat deze activiteiten ondersteunt. Ze gaan onder meer lezingen voor scholieren geven, lespakketten en programma's ontwikkelen en profielwerkstukken begeleiden. Deze aanpak garandeert de continuïteit van het project en leert jonge wetenschappers dat populariseren een vanzelfsprekend deel van hun vak is.

De eerste stap van het project is gezet: de website www.einsteinflits.nl staat inmiddels online. Deze website moet volgens de universiteit uitgroeien tot een plek waar iedereen kennis kan maken met de sterrenkunde, en vooral echt zelf aan de slag kan gaan.

Uiteindelijk zal de website een belangrijke schakel vormen in een netwerk voor onder andere de detectie van korte gammaflitsen, waar zowel scholieren van alle leeftijden, amateursterrenkundigen als echte wetenschappers deel van uitmaken.

De Universiteit van Amsterdam dingt met dit project mee naar de Academische Jaarprijs 2006, die is uitgeloofd voor de beste vertaling van onderzoek naar een breed publiek.